İmamoğlu’nun tutuklanması Türkiye ekonomisini nasıl etkileyecek?

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne başlatılan soruşturmalar, Lider Ekrem İmamoğlu ve çalışma arkadaşlarının gözaltına alınıp tutuklanması sonrasında iktidarın Borsa İstanbul ve döviz kurları üzerindeki müdahalelerinin birinci haftalık sonuçları görülmeye başlandı. Siyasi tansiyonun artması, finans piyasalarında dalgalanmalara neden oldu.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Türkiye Varlık Fonu (TVF) aracılığıyla kurlar ve borsa üzerindeki kayıpları minimize etme uğraşları devam ederken, Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne soruşturma müsaadesi verilmesiyle piyasalar tekrar istikrar arayışına girdi.

TCMB’nin net döviz rezervleri, İmamoğlu’nun gözaltına alındığı hafta içinde 26,6 milyar dolar azaldı. Gözaltı kararının akabinde net rezervler birinci gün 11,22 milyar dolar, Perşembe günü 2,97 milyar dolar ve haftanın son süreç gününde 12,39 milyar dolar düştü. Toplamda 26,6 milyar dolarlık bir azalma, TCMB’nin son bir yılda biriktirdiği net döviz konumunun neredeyse yarısını oluşturdu.

TCMB’nin faiz siyasetleri ve Nisan ayında faiz indirimine gitmeme beklentisi nedeniyle TL mevduat faizleri yüzde 45 düzeyine yükselerek yüzde 42,5 olan siyaset faizini aştı. Öte yandan, borçlanma maliyetlerini etkileyen kredi risk primi CDS ise 300 puanın üzerinde seyretmeye devam etti.

TCMB, BDDK, Türkiye Varlık Fonu ve Hazine, Borsa İstanbul’daki şirketlerin piyasa bedellerini korumak ve döviz alımlarını sınırlamak için koordineli bir halde hareket etti. Varlık Fonu bünyesinde yer alan Ziraat Bankası, Halkbank, Vakıfbank ve Garanti BBVA, pay senedi piyasalarında en fazla alım yapan bankalar ortasında yer aldı. Bilhassa Ziraat Bankası, 5,8 milyar TL’lik net alım ile en çok süreç yapan kurum oldu.

Aynı vakitte, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, döviz piyasalarındaki volatilitenin azaltılması gayesiyle toplumsal medya üzerinden yaptığı açıklamada Türk Lirası Uzlaşmalı Vadeli Döviz Satım (NDF) süreçlerine başlandığını duyurdu.

TCMB’nin NDF süreçlerine girişi, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması sonrasında siyasi tansiyonun artması ve döviz piyasalarında yaşanan sert dalgalanmaların akabinde geldi.

Ekonomi uzmanları, geçtiğimiz bir haftada yaşanan bu gelişmelerin Türkiye iktisadı üzerinde yaratabileceği muhtemel sonuçları kıymetlendirdi.

“Mağduriyet artacak”

İktisatçı Prof. Dr. Aziz Konukman’a nazaran, İmamoğlu’nun tutuklanması, ekonomik istikrarsızlığı artırarak yatırımların ve sıcak paranın geri çekilmesine neden oldu. Cumhuriyet’in haberine göre, ekonomist, “Borsadan önemli çıkışlar yaşanıyor ve CDS oranları yükseliyor. Kur artışı, ithal girdilere bağlı olarak sektörel fiyat artışlarını tetikleyecek, bu da vatandaşın daha fazla mağdur olmasına yol açacak,” dedi.

Orta Vadeli Program hedefleri

Konukman, ekonomik durumun bu halde devam etmesi halinde Orta Vadeli Program’daki amaçların önemli bir revizyona tabi tutulması gerektiğini belirtti. Konukman’a nazaran, sanayi dalı durma noktasına gelmiş durumda ve ekonomik büyüme yüklü olarak inşaat bölümüne dayanıyor, sanayi ise göz gerisi edilmiş durumda.

Dezenflasyon

Özel dalın geçmiş enflasyon bilgilerine dayanarak fiyat belirlemesi, hükümetin yönlendirdiği fiyatlar ve Merkez Bankası’nın faiz indirimleri, zati riskli olan dezenflasyon programını daha da zorlayıcı bir hale getiriyor. Konukman, “Merkez Bankası’nın kısa vadeli tahlillerle döviz üzerindeki baskıyı azaltma gayretleri uzun vadede sürdürülebilir değil. Bu durum, dezenflasyon programının muvaffakiyetle yürütülmesini imkansız kılıyor,” şeklinde konuştu.

TÜİK’e çağrı

Konukman ayrıyeten, bütçe açıklarının arttığını ve vergi gelirlerinin artmasına karşın bu artışın sarfiyatları karşılayamadığını belirtti. Emekli bayram ikramiyelerindeki artışların da yetersiz olduğunu söz ederken TÜİK’e sektörel fiyat artışlarını daha uygun anlamak için girdi-çıktı tablolarını güncelleme davetinde bulundu.

“Erdoğan rejiminin her adımıyla kredibilite sorunu daha da derinleşiyor”

İmamoğlu’nun diplomasının iptal edilmesi ve tutuklanması ile siyasi krizin piyasa hareketlerine objektif sonuçları olduğunu belirten İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Birdal, “Türkiye’deki rejimin geleceği büyük bir soru işareti taşıyor. Seçimlerle iktidarın değişip değişmeyeceği sorusu insanları meşgul ediyor. Geçen hafta içinde yerli ve yabancı yatırımcılar önemli kayıplar yaşadı. Erdoğan rejiminin her adımıyla kredibilite sorunu daha da derinleşiyor. Tahlil olarak yüksek faiz oranları sunuluyor,” dedi.

“Enflasyonla uğraş gayelerinden sapılmasına yol açacak”

Aposto’dan Pelin Cengiz’in aktardığına göre, Birdal, siyaset faizinde yapılan açıklamanın akabinde piyasa fonlamasının durdurulmasına ve gecelik faizin yükseltilmesine dikkat çekerek, bu durumun fiiliyatta piyasa fonlama faizini yüzde 46’ya taşıdığını belirtti. Ayrıyeten, 25-26 milyar dolarlık döviz satışlarıyla piyasadan önemli ölçüde likidite çekildiğini ve döviz talebinin sonlandırıldığını söz etti. Birdal, “Geçmişte Nebati periyodunda yaşanan kur krizlerinde Merkez Bankası’nın müdahale imkanları sonluydu, artık ise durum farklı. Faiz artışlarıyla müdahale edebiliyorlar, bu da yüksek faizler ve artan borç yükü manasına geliyor. Bilhassa yaz aylarında faizlerin yüzde 35 düzeylerine inmesi beklenirken, artık yüzde 46 düzeylerinde seyrediyor. Bu durum eurobond faizlerinin ve CDS oranlarının sert yükselmesine neden olacak ve enflasyonla çaba maksatlarından sapılmasına yol açacak,” değerlendirmesinde bulundu.

Varlık Fonu devrede

Birdal ayrıyeten, sermaye piyasalarının geçmişteki kadar derin olmadığını, yabancı yatırımcı oranının yüzde 70’lerden yüzde 30’lara düştüğünü ve Varlık Fonu’nun piyasayı büyük ölçüde denetim ettiğini söyledi. Yaz aylarında piyasa şartlarının zorlayıcı olacağını ve tüketicilerin tasarrufa yöneleceğini öngörüyor. Birdal, “Ücretliler ve dar gelirliler açısından en kıymetli sorun enflasyon. Kur hareketleri enflasyon gayelerini bozacak ve fiyatların alım gücünü eritecek. Taban fiyatta yıl ortasında artış yapılmayacak ve enflasyonun yıl sonunda yüzde 30’larda olması bekleniyor. Ekonomiyi canlandırmak için alınan tedbirlerin de önemli maliyetleri olacak,” açıklamasında bulundu.

“Kredi derecelendirmelerinin olumsuz etkileneceğini düşünüyorum”

Ekonomist Güldem Atabay, yakın periyottaki ekonomik gelişmeler üzerine değerlendirmelerde bulundu. Atabay, “Borsadaki yabancı yatırımcılar, faiz indirimi beklentisiyle çekildi ve dikkatlerini daha çok tahvil piyasasına yöneltti. Alınan tedbirler ve Varlık Fonu dayanaklı alımlar ile borsanın muhakkak bir düzeyde tutulmaya çalışılacağını görüyoruz. Lakin iç piyasadaki sermayenin yetersiz kaldığı açık. Geçmişteki seçim evvelce üzere bir halka arz dalgası beklenmiyor. Borsa, 9000 puanın altında kalmaya devam edecek üzere görünüyor,” dedi. Ayrıca, “Tahvil faizlerinin yüzde 30’lara çıkması, uzun vadede enflasyonun da yüksek kalacağını gösteriyor. Tahvil piyasasından para çıkışının devam edeceğini ve bu durumun kredi derecelendirmelerini olumsuz etkileyeceğini öngörüyorum,” ifadelerini kullandı.

“Enflasyonla çabadaki mevcut siyasetler, sürdürülebilir değil”

Ekonomist Ömer Rıfat Gencal, tüketici kredilerindeki ve kredi kartlarındaki yüksek artış suratlarına dikkat çekerek, “Bu artışlar, iktisattaki genel sorunları gözler önüne seriyor. Siyasi tansiyonlar arttıkça, gerçek bölümde üretim ve tüketimde önemli sorunlar yaşanıyor. Kredi bulma zorlukları ve yüksek döviz borçları ekonomiyi daha da güç bir duruma sokuyor. Şu anki kur hareketleri, gerçek dal üzerinde önemli mali yükler oluşturdu ve bu durum enflasyon beklentilerini ve fiyatlama davranışlarını makus istikamette etkileyecek. Enflasyonla uğraştaki mevcut siyasetler, sürdürülebilir değil ve bu da piyasa dinamiklerinin bozulmasına neden olacak,” şeklinde konuştu.

Baskın siyasi motivasyonlar

Kırklareli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sinan Alçın ise, genel seçimler sonrasında iktisat idaresinin istikametini değiştirdiğine işaret ederek, “Rasyonel olarak kabul edilen siyasetler yerini daha baskın siyasi motivasyonlara bıraktı. Bilhassa büyük kentlerdeki rant erişiminin azalması, iktidar koalisyonunun ekonomik stratejisini değiştirmesine neden oldu. Kamu-özel işbirlikleri ve garantili projeler, iktisadın dönmesini sağlıyor lakin mahallî idarelerde bu sermaye birikiminin izleri görülmekte. Gelecek seçimlere kadar siyasi ve ekonomik konsolidasyon eforları artacak. Bu durum, ekonomik kurumların dayanıklılığını azaltacak ve şirketler için belirsizlikleri artıracak. Enflasyon maksatları, yaşanan gelişmeler ve dış politik durumlarla daha da sıkıntı hale gelecek,” değerlendirmesinde bulundu.

t24.com.tr

admin

See Full Bio