Ekonomistler anlattı: Piyasalar, İmamoğlu şokunu atlatabilir mi?

Uzmanlar, İmamoğlu’na operasyonla sarsılan iktisadın bu şoku kaldırıp kaldıramayacağı sorusunu yanıtladı. Uzmanlara nazaran risk yüksek.
Kısa Dalga – İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanarak misyondan alınmasının piyasaların seyrini nasıl etkileyeceği merak ediliyor.

Gözaltı kararından sonra piyasalar altüst olmuş ve iktisat idaresi bu nedenle yalnızca birinci üç günde 26 milyar doları eritmişti.

BBC Türkçe’ye konuşan ekonomistler, tutuklama kararının piyasaları nasıl etkileyebileceğini anlattı.

Yüksek kur, yüksek faiz ve enflasyon…

Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, siyasi tansiyonun tırmandığı şu günlerde, iktisadın önemli bir maliyetle karşılaşacağını belirtiyor: “Bu maliyetleri daha yüksek kur, daha yüksek enflasyon, daha yüksek faiz ve yavaşlayan büyüme olarak özetleyebiliriz.

“Yaşanan siyasi krizin ekonomik yansımalarının epey önemli olacağını öngörmek mümkün. Bu seferki krizin kaynağı ekonomik değil, siyasi.”

Ekonomik istikrarlar bu şoku kaldırabilir mi?

Ekonomistlere nazaran temel kritik soru şu: Yeni yeni toparlanmaya başlayan ekonomik istikrarlar, bu şiddette bir şoku kaldırabilir mi?

Mayıs 2023 seçimlerinden bu yana Merkez Bankası, agresif faiz artışları sayesinde yaklaşık 65 milyar dolarlık net rezerv biriktirmişti. Siyaset faiziyse 8,5 düzeyinden yüzde 50’ye kadar çıkarıldı, Aralık 2024’te başlayan faiz indirim süreciyle bu oran yüzde 42,5’e çekildi.

İki yıllık kazanımın önemli kısmı eridi

Demiralp, 19 Mart’ı takip eden üç gün içinde yaklaşık 25 milyar dolar rezerv satışı yapıldığını söyleyerek, “Bu, iki yılda biriktirilen swap hariç net rezervin yüzde 38’ine denk geliyor” diyor.

Demiralp, Türkiye’nin iktisattaki son iki yıllık kazanımlarının önemli bir kısmının kaybedildiğini belirtiyor:

“Yaklaşık iki yıldır Türk toplumu olarak yüksek faiz ve düşük büyüme ortamına katlanarak ödediğimiz ağır bedel ve bunun sonucunda elde ettiğimiz sonlu kazanımların değerli bir kısmının kaybedilmiş olduğunu, düzgün berbat bir dezenflasyon patikasına girmiş enflasyon üzerindeki üst taraflı baskıların tekrar arttığını görüyoruz.”

‘MB’nin bertaraf edecek cephanesi yok’

“MB’nin kur üzerindeki baskıları geçen haftaki kadar agresif bir halde rezerv satarak bertaraf edecek bir cephanesi yok” diyen Demiralp, Merkez Bankası’nın kur üzerindeki baskıları denetim edebilmek ve Türk lirası varlıkları cazip hale getirmek için daha yüksek faiz vermekten diğer dermanı olmadığı kanısında.

Acı reçete yolda mı?

Demiralp, Türkiye iktisadının yüksek faizden, yani ‘acı reçete’den çıkmak üzereyken, siyasi kriz nedeniyle yeni bir yüksek faiz dalgasına mecbur kalacağını öngörüyor:

“Merkez Bankası’nın işi bundan sonra çok daha güç olacağını düşünüyorum. Artan siyasi riskler ve belirsizlik nedeniyle kur üzerindeki baskılar devam edecek, kurdan enflasyona olan geçişkenlik nedeni ile enflasyon patikası üst atacak, artan riskler dış borç faizlerini arttıracaktır.”

Demiralp’e nazaran, İmamoğlu’nun gözaltı kararının zamanlaması ve yargının siyasallaştırıldığına dair güçlü inanç sırf içeride değil, dışarıda da inanç kaybına yol açıyor:

“Ekonominin bel kemiği inanç ve istikrardır. Harcamaları, yatırımları o itimat sayesinde yaparsınız. Yaşanan siyasi risk bu inanç ortamına büyük bir ziyan verdi. CDS risk primleri şimdiden 300’lerin üzerine çıkmış durumda ve daha da artması olası. Bu da Türkiye’nin milletlerarası borçlanma maliyetlerinin artacağı manasına geliyor. Döviz cinsinden borcun yüksek olduğu bir ülkede bu durum, finansal istikrar açısından önemli bir risk oluşturuyor.”

Lenger: Yeni bir etaba geçmiş bulunuyoruz

Prof. Dr. Aykut Lenger de İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla İstanbul Borsası’nın çok sert düştüğünü, ülke riskini gösteren CDS priminin 250’lerden 300’e çıktığını hatırlatıyor.

Bu ekonomik reaksiyonun ardında, yabancı finansal sermaye sahiplerinin Türkiye’de siyaset ve iktisada olan güvensizliğinin yattığını kaydediyor:

“İmamoğlu’nun hafta sonu tutuklanması ile yeni bir evreye girmiş bulunuyoruz. Hür bırakılma kararı ile aksine çevrilebilecek olan bu güvensizliğin, tutuklama kararı ile artacağını kestirim etmek güç değil. Yani piyasalarda iktisat idaresinin başa çıkması gereken huzursuzluğun devam edeceğini öngörebiliriz. Bu, döviz kurunun artışı, borsanın daha da düşmesi istikametinde baskı yapacaktır.

Bununla birlikte, tutuklanma kararı siyaset sahnesinde yürüyen bu gayretin daha uzun vakit alacağı algısını yerleştirerek, daha fazla sermaye kaçışına yol açabilir, uzun vadede Merkez Bankasının elindeki silahlar yetersiz kalabilir.”

Yerleşik bulunanların döviz talebinin artması da şaşırtan olmaz. Tıpkı vakitte, bilhassa toplumsal medyada yayılan ve protesto maksadıyla bankalardan mevduatların çekilerek, dövize çevrilmesi davetleri da karşılık bulursa, hem yabancıların hem yerleşiklerin talebi, dövizin daha da sert yükselmesine neden olabilir.”

admin

See Full Bio