Türkiye iktisadının yapısına baktığınızda ihracat odaklı bir eğilim görürsünüz. En azından uygulamalarla çelişse de iktisat idaresi kurgusunu bunun üzerine yaptığını söylüyor. Pekala bu etapta yaklaşım yanılgısı nerede diye bir soru akla gelebilir.
Öncelikle daima lisana getirdiğim üzere ihracat, kendi gereksinimlerinizi karşıladıktan sonra, kapasite yükselterek dünyaya mal satma istikametinde kurgulanmazsa, sizi kısır döngüye soktuğu üzere rekabette de dezavantajlı pozisyona getirir.
Bunun iki bir istisnası vardır. Birincisi ihraç ettiğiniz eserler mesela petrol üzere güç tabanlı ise durum kısa vadede fayda sağlar. Elbette bu da sürdürülebilir değildir. O vakit da gelen kaynağı nereye yatırdığınız ehemmiyet kazanır.
İkincisi dünya için vazgeçilmez nitelikte eserler üretiyorsunuzdur. Yani ihracatımızın anlatımı içerisinde tarifi yapılan yüksek teknolojili eserlerden kelam ediyorum. Bu da duruma istisna olarak ortaya çıkabilir.
Çünkü kg bazında geliriniz, giderinizden fazladır ve ekonominiz fazla veriyordur. Yeniden burada da gelen parayı nasıl kullandığınız kıymetlidir. Bizde ise raftaki malı satmak üzerine kurgulanmış ve günü kurtaran, geliriyle de tekrar çarkları çevirmeye çalışan bir yapı var.
Öte yandan görünüm ne? Orta ve yüksek teknoloji ihracatı 40 yıldır yüzde 3,4’ü aşamayan, ortalama geliri 1,4 kg/dolar olan, bir eser ihraç etmek için, üretimde yüzde 70 ve üzeri ithalata bağımlı bir gerçek bölüm.
Bu yapısıyla da özel bir eseri olmadığı için, daima fiyat odaklı ve fasondan biraz kibarca yaklaşıma muhatap olan bir gerçek bölüm. Bunları kendimizi dövmek için yazmıyorum. Yalnızca gerçeğimizle yüzleşip, ders çalışmamız gereken temel noktaların altını çizmek üzere dikkat çekiyorum.
Peki olay bu ise, artık gelelim dünyada raporlamalarda ve öngörülerde altı çizilen gerçeklere. Şayet Trump yaklaşımlarıyla birlikte ABD’den başlayan bir hatta enflasyon tekrar yükseliş eğilimine girerse ne olur?
Birincisi artık müşteri daha dikkatli tüketim yapmaya başlar. Esasen sıkıntılı olan fiyat başlığı pazarlıklarla daha çok önünüze gelir ve gelirleriniz düşerken, ithalata bağlı yapınız nedeniyle girdi maliyetleriniz arttığı için daha yüksek masraflarla karşı karşıya kalırsınız.
Düşen satın alma gücünün ve kısılan kredi düzeneklerinin tesiriyle iç pazarınızda da hareket olmadığı için, ya istenmeyen noktalara gerçek giden firmalar gerçeğini ya da dayatılan fiyata boyun eğen gerçek dal gerçeğini yaşarsınız.
Peki öbür dikkat çekilen nokta ne? Korumacılığın da tetiklemesiyle büyümeler düştüğünde ne olur? Pazar daralırken, sizin kronik problemleriniz daha çok ortaya çıkar. Aslında her ikisinin de farklı ayrı lisana getirildiği ve stagflasyon riski diye isminin konulmadığı bu süreçte gereksiniminiz olan finansmanı bulabilir misiniz? Sıkıntı.
Bulsanız da çok kıymetli olur. Pekala bu kur riskinizi artırır mı? Evet. Bizim iktisat idaresinin gündeminde bunlar var mı? Hayır. Onlar uzayda yaşıyor ve hayal ettiklerini yaşanıyor zannediyorlar. İşte en büyük ekonomik riskimiz de bu.
[email protected]
More Stories
Konkordatolarda şok eden sıçrama: Bir ayda 400 şirket
Trump’ın gümrük vergileri petrolü çökertti
Türkiye’de beyaz eşya satışları şubatta sert geriledi