Bora Kaya: STICKY (YAPIŞKAN) TÜFE , ATLANTA FED ÖRNEĞİ ve TÜRKİYE UYARLAMASI

Atlanta FED’in hazırlamış olduğu Sticky CPI isminde bir endeks var.Bu endeks TÜFE içerisinde fiyat güncelleme sıklığı az olan ancak TÜFE üzerinde isminden de anlaşılacağı üzere “yapışkanlık” gösteren eserlerden oluşuyor.

Benzer bir yaklaşımla “Flexible CPI” endeksi ise, yani esnek eserler dediğimiz, para ve maliye siyasetlerine ve öbür gelişmelere daha süratli reaksiyon veren, görece oynak lakin çabuk yükselebilen ve çabuk düşebilen eserlerden oluşuyor.

Yapışkan eserlere örnek verecek olursak;

Otomobil ve motorlu taşıtlar

Alkollü içecekler

Toplu ulaşım hizmetleri

Dışarıda yenen yemekler

Eğitim

Sağlık hizmetleri

Kişisel bakım hizmetleri

Bebek giyimi

Motorlu taşıtların bakım ve onarımı

İletişim hizmetleri

Kira ve konut sigortası

Bu eserler Atlanta FED’in hazırladığı Sticky CPI endeksinden alındı.

Bunlar genel olarak fiyat değişim sıklığı az olan eserler olsa da Türkiye uyarlamasında birebir örtüşmeyebilir.

Bunu Türkiye’ye uyarlamak için şöyle bir formül kullanmak mümkün. TÜİK’in yayınladığı harcama kümeleri endekslerini kullanarak her bir kümenin aylık ortalama fiyat değişimi üzerinde fiyat değişim adedini hesaplayarak buna fiyat değişim sıklığı diyelim. Her bir eser için fiyat değişim sıklığını hesapladıktan sonra, fiyat değişim sıklığı en az olan eserleri, sepetin %25’ini edecek formda bulduğumuz eserleri “sticky” eser olarak kabul edip endekse dahil edeceğiz.

Yapışkan TÜFE (TÜİK) içerisinde yer alan en yüksek yüklü kümelere bakacak olursak;

-Gerçek kira (%22,2)

-Lokanta, pastane, kafe vb. yerlerde yenen yemekler   (%19,8)

-Sigaralar (%10,6)

-Doğalgaz (%6,2)

-Elektrik (%5,8)

-Otobüs ile şehiriçi yolcu nakliyatı (%5,8)

-Hastane hizmetleri(%2,7)

-Üniversite eğitimi (%2,7)

-İlaçlar (%2,3)

………….

TÜİK hesabına ek olarak 2025 yılında web üzerinden ölçmeye başladığım Web-Tüketici Fiyat Endeksi için de benzeri bir uyarlamayı yapmak mümkün.

İlk son dataları aldığımız Şubat ayında Web-TÜFE %3,55 artarken Yapışkan Web-TÜFE %3,16 arttı. Esnek Web-TÜFE ise %2,43 arttı.

Mart ayı verisi şimdi sonlanmamış olsa da 16 Mart prestijiyle Web-TÜFE %3,93 artarken Yapışkan Web-TÜFE %4,72 , Esnek Web-TÜFE %4,37 artmış durumda.

Fikir ve teklifleri için Talha Şamil Çakır ‘a çok teşekkürler 🙏

Araştırmacının Linked-In paylaşımıdır

admin

See Full Bio